သင္သိရဲ႕လား ( ၂၂ )
"ကိုယ့္ကိုယ္ကို သတ္ေသခ်င္စိတ္ ျဖစ္ခဲ့ဖူးရင္ ဒါကို ဖတ္ပါ ... " ႏွစ္တစ္ႏွစ္တိုင္းမွာ ကမၻာေပၚမွာ႐ွိတဲ့ လူေပါင္း ႐ွစ္သိန္းခန္႔က မိမိကုိယ္ မိမိ အဆံုးစီရင္ျခင္း ( Suicide ) ျဖင့္ ေသဆံုးၾကရတယ္လို႔ ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႔ ( WHO ) ရဲ႕ မွတ္တမ္းေတြအရ သိရပါတယ္။ ဒီႏႈန္းဟာ suicide ေၾကာင့္ စကၠန္႔ ( ၄၀ ) တိုင္း လူတစ္ဦး ေသဆံုးေနတယ္လို႔ အၾကမ္းဖ်င္း ဆိုရမွာပါ။ မိမိကိုယ္ကို အဆံုးစီရင္ျခင္းဟာ ကမၻာေပၚမွာ လူေသဆံုးမႈ ဒုတိယအမ်ားဆံုး ျဖစ္စဥ္တစ္ရပ္ ျဖစ္တဲ့အျပင္ ေသဆံုးသူ အမ်ားစုကလည္း အသက္ ၁၅ ႏွစ္ကေန ၂၄ ႏွစ္အတြင္း လူငယ္ေတြမွာ ျဖစ္ပြားတာကို ေတြ႔႐ွိရပါတယ္။ တကယ္ကို စိတ္မေကာင္းစရာပါပဲ ….. ။ ဒီႏွစ္၊ ၂၀၁၈ ခုႏွစ္အတြက္ suicide ျပဳလုပ္မႈႏႈန္းကို စာရင္းျပဳစုထားတဲ့ ႏိုင္ငံေတြထဲမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံလည္း ပါဝင္ပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာေတာ့ လူ တစ္သိန္းမွာ ၄ ဒသမ ၃ ေယာက္ႏႈန္းဟာ မိမိကုိယ္ကို အဆံုးစီရင္ၾကတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ Ranking ၁၇၇ ႐ွိတဲ့အနက္ အဆင့္ ၁၄၉ မွာ ရပ္တည္ေနတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အခ်က္အလက္ေတြ အရ - ၁။ အမ်ိဳးသားေတြဟာ အမ်ိဳးသမီးေတြထက္ suicide ျပဳလုပ္မႈႏႈန္း ( ၄ ) ဆ ပိုၿပီး မ်ားျပားပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြကေတာ့ အမ်ိဳးသားေတြထက္ အဆံုးစီရင္ျခင္းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ပိုမို ေတြးေတာမိေလ့ ႐ွိတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ သူတို႔ဟာ အမ်ိဳးသားေတြထက္ suicide လုပ္ဖို႔ ရည္႐ြယ္မႈႏႈန္းက ( ၃ ) ဆေလာက္ ပိုပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ စိတ္ဓာတ္က်မႈ၊ စိတ္က်ေရာဂါ ျဖစ္မႈဟာ အမ်ိဳးသားေတြထက္ ႏွစ္ဆ မ်ားျပားပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ တကယ္တမ္း လက္ေတြ႔မွာေတာ့ အမ်ိဳးသား ေသဆံုးမႈက ပိုမို ျမင့္မားေနတာ သတိထားစရာပါ။ ၂။ အသက္ ၄၅ ႏွစ္အထက္ အမ်ိဳးသားဦးေရ တစ္သိန္းမွာ အေယာက္ သံုးဆယ္ႏႈန္းျဖင့္ suicide လုပ္ၾကၿပီး ဒါဟာ suicide ျပဳလုပ္မႈႏႈန္းကို တရိပ္ရိပ္ ျမင့္တက္လာေစပါတယ္။ ၃။ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာေတာ့ တစ္သိန္းမွာ ကိုးဦးႏႈန္းျဖစ္ၿပီး အျမင့္ဆံုး ျဖစ္ေလ့႐ွိတာကေတာ့ အသက္ ၄၅ ႏွစ္မွ ၅၄ ႏွစ္ၾကားပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ၄။ ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္း အေမရိကန္မွာ႐ွိတဲ့ လူေပါင္း သံုးေသာင္းခန္႔ဟာ suicide လုပ္ၿပီး ေသဆံုးၾကပါတယ္။ ၅။ လူတစ္ေယာက္ suicide လုပ္ရင္ အနည္းဆံုး အျခားသူ ( ၆ ) ဦးရဲ႕ စိတ္ထဲကို ဗိုင္းရပ္စ္လို ကူးစက္သြားတတ္ပါတယ္။ ၆။ Suicide လုပ္မႈေၾကာင့္ လူေသဆံုးမႈဟာ HIV / AIDS ေၾကာင့္ ေသဆံုးမႈထက္ ႏွစ္ဆ ပိုမို မ်ားျပားပါတယ္။ ၇။ ပွ်မ္းမွ်အားျဖင့္ေတာ့ ၁၆ ဒသမ ၂ မိနစ္တိုင္းမွာ လူတစ္ဦးႏႈန္းက suicide လုပ္ၿပီး ေသဆံုးေနၾကပါတယ္။ ဒါဆို …. ဘာေၾကာင့္ မိမိကိုယ္ကို အဆံုးစီရင္မႈႏႈန္းဟာ ကမၻာအႏွံ႔ အမ်ားအျပား ျဖစ္ပြားေပၚေပါက္ေနရတာလဲ။ အခုလို ႐ုပ္ဝတၳဳပစၥည္း တိုးတက္ျမင့္မားလာတဲ့ ရာစုႏွစ္ေတြမွာ လူေတြရဲ႕ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ခြန္အားနဲ႔ ဆင္ျခင္တံုတရားေတြဟာ ႐ုပ္ဝတၳဳ တိုးတက္ျမင့္မားသေလာက္ ျမင့္မားလာျခင္း မ႐ွိဘူးလို႔ လူမႈစိတ္ပညာ႐ွင္ေတြက ဆိုၾကပါတယ္။ မိမိရဲ႕ အသက္႐ွင္ ျဖစ္တည္မႈကို စားဝတ္ေနေရးအတြက္ အဓိက ႐ုန္းကန္ေနရတဲ့ လူသားေတြ၊ လုပ္ငန္းခြင္ စိတ္ဖိစီးမႈနဲ႔အတူ လူမႈကြန္ရက္မ်ား ေပၚေပါက္လာျခင္းေၾကာင့္ ျပင္ပကမၻာနဲ႔ အဆက္အသြယ္ျပတ္ၿပီး တစ္ကိုယ္တည္း အထီးက်န္ကာ စိတ္ဓာတ္က်မႈ စတဲ့ အရာေတြဟာ ကိုယ့္ကိုယ္ကို အဆံုးစီရင္ၿပီး လူ႔အျဖစ္ကို စြန္႔လႊတ္ဖို႔ အားေပးအားေျမႇာက္ ျပဳလာတဲ့ အေၾကာင္းအရင္းေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ The Undefeated Mind ဆိုတဲ့ စာအုပ္ကို ေရးသားျပဳစုခဲ့တဲ့၊ အေ႐ွ႕တိုင္း ဒႆနိက အေတြးအေခၚမ်ားႏွင့္အတူ ဗုဒၶအယူဝါဒကို နက္နက္နဲနဲ ေလ့လာခဲ့သူ ဆရာဝန္တစ္ဦးျဖစ္သူ Alex Lickerman က မိမိကုိယ္ကို အဆံုးစီရင္ေစတဲ့ အေျခခံ အေၾကာင္းအရင္း ( ၅ ) ခ်က္ကို ခုလို သံုးသပ္ထားပါတယ္။ ၁။ စိတ္ဖိစီးမႈ အျပင္းအထန္ ခံစားရျခင္း။ ၂။ စိတ္ေဝဒနာ ခံစားရမႈ။ ၃။ စိတ္လိုက္မာန္ပါ လုပ္တတ္မႈ။ ၄။ ကူညီရာမဲ့သည့္ အေျခအေနတြင္ ေရာက္႐ွိေနျခင္း။ ၅။ ‘ေနမလား၊ ေသမလား’ စတဲ့ လူ႔ျဖစ္တည္မႈကုိ မိမိကုိယ္တိုင္ စီရင္ဖန္တီးႏိုင္ခြင့္ ႐ွိတယ္ဆိုတဲ့ အေတြးအေခၚက မိမိကို အျပည့္အဝ လႊမ္းမိုးသြားျခင္း။ အမ်ားဆံုး ေတြ႔႐ိွရတာကေတာ့ စိတ္ဖိစီးမႈေၾကာင့္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အေကာင္းဆံုးနည္းလမ္းက - လူမႈကြန္ရက္ေပၚမွာပဲ အခ်ိန္ေတြကို ကုန္ဆံုးၿပီး ကိုယ့္ရဲ႕ မိသားစု၊ သူငယ္ခ်င္း၊ မိတ္ေဆြ အေပါင္းအသင္းၾကားက ေႏြးေထြးမႈေတြ ေပ်ာက္ဆံုး ေျခာက္ကပ္သြားတဲ့ အျဖစ္မ်ိဳးကို မေရာက္႐ွိေစပါနဲ႔။ - မိမိရဲ႕ ေန႔စဥ္ လႈပ္႐ွားေနထိုင္မႈ ဘဝထဲမွာ ေပ်ာ္႐ႊင္ရယ္ေမာစရာမ်ားကို ႐ွာေဖြသင့္ပါတယ္၊ မေတြ႔ရင္ မိမိဘာသာ ဖန္တီးၿပီး ကိုယ့္ရဲ႕ ပတ္ဝန္းက်င္ကိုပါ ေပ်ာ္႐ႊင္မႈေတြ ကူးစက္သြားေအာင္ လုပ္သင့္ပါတယ္။ - စိတ္ခ်မ္းသာမႈကို အေလးထားပါ၊ ဦးစားေပးပါ။ ဒီေနရာမွာေတာ့ မိမိရဲ႕ အတၱကို ေ႐ွ႕တန္းတင္သင့္ရင္ တင္ရပါလိမ့္မယ္။ ဒါေပမဲ့ အတၱကို ေ႐ွ႕တန္းတင္တဲ့အခါမွာေတာ့ ကိုယ့္ေၾကာင့္ သူတစ္ပါးကို မထိခိုက္ေစသင့္ပါဘူး။ - စာဖတ္ပါ။ စာဖတ္ျခင္းဟာ ကိုယ့္ဘဝအတြက္ အသိအျမင္ အေတြးအေခၚနဲ႔ စိတ္အာဟာရကုိ ျဖည့္ဆည္းေပးႏုိင္ပါတယ္။ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ယံုၾကည္မႈ ႐ွိၿပီး အရာရာကို ရင္ဆိုင္ႏိုင္တဲ့ စိတ္ခြန္အားမ်ိဳးကို စာဖတ္ျခင္းကေန ရယူႏိုင္ပါတယ္။ - ဘာသာတရား႐ွိရင္ အေလးထားပါ၊ ဘာသာေရးလုပ္ပါ၊ တရားထိုင္ပါ။ ဒါေတြဟာ suicide လုပ္ျခင္းကုိ မျဖစ္ပြားေအာင္ ထိန္းခ်ဳပ္ ကြပ္ကဲႏုိင္တဲ့ နည္းလမ္းေတြပါပဲ။ မိမိရဲ႕ စိတ္ကို မိမိ မပိုင္ပါဘူး။ တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္မွာ အထက္မွာ ေျပာခဲ့သလိုပဲ မိမိကုိယ္ကို အဆံုးစီရင္ေစတဲ့ အေျခခံ အေၾကာင္းအရင္း ( ၅ ) ခ်က္ထဲက တစ္ခ်က္ခ်က္နဲ႔သာ ႀကံဳေတြ႕ခဲ့မယ္ဆိုရင္ အဲ့ဒီအခ်ိန္မွာ ႐ွိေနမယ့္ စိတ္အေျခအေနကို အသိတရား သတိရားနဲ႔ ဆင္ျခင္ၿပီး ထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္ဖို႔ဆို ကိုယ့္ဘက္က အဆင္သင့္ ျဖစ္ေနဖို႔ လိုပါတယ္။ Ref; psychologytoday.com / dosomething.org / save.org
